Objawy schizofrenii
Schizofrenia to pewnego rodzaju zaburzenie myślenia charakteryzujące się zniekształceniem rzeczywistości i deformacjami procesów myślenia, zaburzeniem reakcji emocjonalnych oraz relacji z otoczeniem. Dotyka zarówno mężczyzn jak i kobiety. Jej pierwsze symptomy odnotowuje się najczęściej w okresie pomiędzy 17 a 25 rokiem życia.
Za podstawowe objawy schizofrenii uważa się omamy i urojenia. Uchwycenie pierwszych symptomów może sprawiać otoczeniu trudność, głównie w przypadku objawów negatywnych, związanych ze spłyceniem napędu i emocji. Zalicza się do nich: stronienie od kontaktów społecznych, unikanie rozmów, wycofanie, apatię, zmienne nastroje, osłabienie emocji i woli. Istotne są również niepowodzenia w szkole czy w pracy, brak przejawów radości oraz niedbałość o wygląd zewnętrzny. Zachowania tego typu często nie wywołują szczególnego zaniepokojenia rodziców ponieważ nagminnie występują w tzw. „trudnym wieku”, co utrudnia rozpoznanie ich jako symptomów choroby. Łatwiejsze do rozpoznania przez najbliższych są objawy pozytywne: omamy, zaburzenia mowy, urojenia, którym towarzyszy „mówienie od rzeczy”, „wewnętrzne głosy” czy wyimaginowane problemy ze zdrowiem.
Klasyfikacja na objawy negatywne i pozytywne schizofrenii stała się użyteczna w wielu przypadkach. Podział ten często jednak spotykał się z krytyką ze względu na zbytnie uproszczenie.
W związku z tym, w literaturze przedmiotu, można zetknąć się z podziałem nawiązującym do trzech, a nie dwóch cech:
- „ubóstwo psychoruchowe (zubożenie wypowiedzi, zblednięcie afektu, aspontaniczność ruchów)
- dezorganizacja (formalne zaburzenia myślenia, niedostosowanie afektywne)
- zniekształcenie rzeczywistości (urojenia i omamy)” (Birchwood i Jackson, 2005, s.27).
Spośród obecnie używanych systemów klasyfikacji, najbardziej popularny w Europie jest ICD-10, według którego by postawić rozpoznanie schizofrenii należy stwierdzić jeden z poniższych symptomów:
- urojenia ksobne lub prześladowcze,
- omamy słuchowe mówiące lub dyskutujące między sobą o pacjencie w trzeciej osobie (np. on poszedł, on zabije) lub na bieżąco komentujące jego zachowanie,
- pseudoomamy słuchowe pochodzące z jakiejkolwiek części ciała,
- dziwaczne i absurdalne urojenia (kontrolowanie pogody, wpływanie na losy wszechświata itp.),
- odsłonięcie myśli, ugłośnienie myśli, przesyłanie myśli.
Jeżeli żaden z powyższych objawów nie występuje, schizofrenię można rozpoznać w przypadku obecności dwóch z następujących grup objawów:
- współwystępowanie omamów i urojeń innych niż wymienione powyżej charakterystyczne dla schizofrenii; zamiast urojeń mogą występować myśli nadwartościowe,
- objawy katatoniczne,
- objawy negatywne,
- zaburzenia myślenia i mowy w postaci rozkojarzenia, neologizmów, przerw i wtrąceń w tok myślenia.” (Krzystanek, 2007, s.38)
Spełnienie wymienionych kryteriów przez okres nie krótszy niż 1 miesiąc warunkuje rozpoznanie schizofrenii. Za wyjątek uznaje się przypadki, kiedy po wdrożeniu leczenia symptomy choroby ustąpiły przed upływem wymaganego przedziału czasu. Nie można postawić rozpoznania, jeżeli obserwowane symptomy są wynikiem nadużywania przez chorego substancji psychoaktywnych lub stwierdzonych zmian organicznych w obszarze mózgu.
Należy podkreślić, że wiele spośród wymienionych symptomów schizofrenii występuje także w przypadku innych zaburzeń. Lekarz psychiatra musi w każdym przypadku umiejętnie różnicować schizofrenię, w kontekście zaburzeń do niej podobnych w objawach. Częste negowanie objawów przez pacjenta lub brak chęci do ich ujawnienia utrudnia postawienie właściwego rozpoznania.
Literatura:
- Bilikiewicz, A. (2003). Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa: PZWL
- Birchwood, M., Jackson, Ch. (2005). Schizofrenia Modele Kliniczne i Techniki Terapeutyczne. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
- Krzystanek, M. (2007). Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe. W: Krupka-Matuszczyk, I., Matuszczyk, M. (red.). Psychiatria. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa. Katowice: Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
